ΜΠΟΥΚΙΑ ΚΑΙ ΣΥΧΩΡΙΟ

Μοναχός Επιφάνιος ο Μυλοποταμινός

Περιζήτητος αρχιμάγειρας, συγγραφέας βιβλίου μαγειρικής και “ιθύνων νους” των κρασιών Μυλοποτάμου. Ο μοναχός Επιφάνιος ο Μυλοποταμινός μιλά στη FS για τη ζωή στο Όρος, δίνει συμβουλές υγιεινής διατροφής και ξεκαθαρίζει με χιούμορ πως οι “μοναχοί δεν είναι ούφο αλλά κανονικοί άνθρωποι ”. 

 

Συνέντευξη στη Σοφία Τουντούρη

Πώς πήρατε την απόφαση να γίνετε μοναχός;

Για να γίνει κανείς μοναχός τρεις λόγοι πρέπει να συντρέχουν. Ο πρώτος είναι ότι θέλεις να πας για να αφιερώσεις τον εαυτό σου στον Θεό, ο δεύτερος ότι πας εκεί και προσφέρεις τις υπηρεσίες και τον εαυτό σου για να “πληρωθείς” εξοικονομώντας τον Παράδεισο, πράγμα που περισσότερο μοιάζει με συναλλαγή και ο τρίτος ότι αισθάνεσαι αμαρτωλός για κάτι που έκανες και πηγαίνεις για να εξαλειφθούν οι αμαρτίες σου με απώτερο σκοπό να ενωθείς με τον Θεό.

Πόσο εύκολο ήταν για ένα νεαρό παιδί 18 ετών να αλλάξει την καθημερινότητά του και να γίνει μοναχός;

Ήταν δύσκολα. Όταν όμως κάνεις κάτι που το θέλεις πάρα πολύ, τις όποιες δυσκολίες τις ξεπερνάς πολύ εύκολα γιατί δίνεις τον εαυτό σου τον ίδιο. Τους κόπους και τις στερήσεις τις ξεπερνάς πολύ εύκολα.

Φαντάζομαι θα υπάρχουν πολλοί που γυρνούν πίσω και δεν συνεχίζουν το “ταξίδι”.

Όχι, δεν είναι πολλοί, αλλά υπάρχουν. Υπάρχουν κάποιοι που μετανιώνουν, όμως είναι λίγοι, όπως λίγοι είναι και αυτοί που αποφασίζουν να γίνουν μοναχοί. Γιατί είναι πραγματικά δύσκολο. Αυτό που λέει ο λαός “βαριά η καλογερική” είναι μία αλήθεια. Όλες οι παροιμίες έχουν μία ουσία, βγαίνουν από τη ζωή και έχουν βάση.

Τι περιλαμβάνει το 24ωρο ενός μοναχού;

Κύριο έργο του μοναχού είναι η προσευχή και απώτερος σκοπός του είναι η Θέωση. Τον χειμώνα οι μοναχοί ξυπνούν γύρω στις τρεις, ενώ το καλοκαίρι γύρω στις τέσσερις με πέντε. Όλοι πηγαίνουν στην εκκλησία και κάνουν Όρθρο και Θεία Λειτουργία, κάθε μέρα. Μετά πίνουν ένα καφέ, ξεκουράζονται λίγο. Στις 10 με 11 είναι η ώρα του φαγητού. Τρώνε νωρίς το πρωί γιατί το προηγούμενο βράδυ τρώνε επίσης νωρίς, γύρω στις 5-6 το απόγευμα. Το απόγευμα είναι η ώρα του Εσπερινού και μετά έχει πάλι το φαγητό. Γύρω στο ηλιοβασίλεμα κάνουν την ακολουθία του απόδειπνου που είναι η προσευχή που ακολουθεί μετά το φαγητό. Ο κάθε μοναχός έχει το δικό του διακόνημα. Άλλος είναι βιβλιοθηκάριος, άλλος είναι αρχοντάρης (ξενοδόχος), άλλος καντηλανάφτης, άλλος κηπουρός, άλλος φούρναρης, άλλος μάγειρας... Δεν είναι ούφο οι μοναχοί, είναι κανονικοί άνθρωποι και έχουν τις ανάγκες τους, τις κοινωνικές και εορταστικές τους εκδηλώσεις, κανονικά...

Πώς προέκυψε η μαγειρική στο Άγιο Όρος;

Αγαπούσα την κουζίνα και γι' αυτό με έβαλαν βοηθό για δυο- τρία χρόνια. Είχα έφεση και έμαθα γρήγορα κοντά σε κάποιους άλλους παλαιότερους μοναχούς και μαγείρους. Στο μοναστήρι που ήμουν στην αρχή, στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου, όπου κάθισα 18 χρόνια, ανέλαβα την κουζίνα εξ' ολοκλήρου. Μαγείρευα για περίπου 80 άτομα επί οκτώ χρόνια συνεχώς, πρωί βράδυ και καλοκαίρι και χειμώνα, χωρίς... ρεπό.

Είναι θέμα ταλέντου η μαγειρική;

Είναι και προσπάθειας. Είναι συνδυασμός. Πάνω απ' όλα πρέπει να έχεις μεράκι και να μην βαριέσαι. Γιατί αν έχεις το ταλέντο και τη φαντασία, αλλά βαριέσαι να σηκωθείς από τον καναπέ, δεν γίνεται. Μόνα τους δεν μπαίνουν τα ταψιά στον φούρνο. Θέλει να προσπαθούμε και να έχουμε υπομονή και επιμονή για να πετύχουμε κάτι και να κάνουμε υπομονή όταν μας έρχονται δυσκολίες. Μόνο έτσι πετυχαίνουμε κάτι.

Παρατηρήσεις σας κάνουν ή πλέον έχετε καθιερωθεί ως ο καλύτερος εκεί και δεν το τολμούν;

Υπάρχουν στους εκατό δέκα που βρίσκουν κάτι να πουν. Βέβαια, πλέον δεν μου το λένε μπροστά μου γιατί με σέβονται. Είναι θέμα γούστου. Εκεί δεν έχει να παραγγείλεις ό,τι θέλεις, είναι εντελώς διαφορετική φιλοσοφία. Αυτό που μαγειρέψαμε θα το φάμε και οι 200. Δεν έχει: “Εμένα δεν μ' αρέσει θα παραγγείλω πίτσα”.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ ελληνικής, μεσογειακής και αγιορείτικης κουζίνας;

Η ελληνική κουζίνα σήμερα δεν είναι μεσογειακή 100%. Δεν νοείται μεσογειακή κουζίνα με μπεσαμέλ και κρέμα γάλακτος και μ' ένα σωρό άλλα πράγματα. Μεσογειακή είναι αυτή που έχει όσπρια, χόρτα, ψάρια και κατεξοχήν χαρακτηρίζεται από προϊόντα που παράγονται στη Μεσόγειο και πάνω απ' όλα το λάδι. Δεν χρησιμοποιείται ζωικό λίπος και όλα αυτά που μας ήρθαν τα τελευταία χρόνια. Στην αγιορείτικη κουζίνα υπάρχει μία βασική παράμετρος. Οι μοναχοί δεν τρώνε κρέας και πολλές μέρες τον χρόνο τρώνε αλάδωτα φαγητά.

Τι προτείνετε να συμπεριλάβουμε στη διατροφή μας ώστε να είναι υγιεινή και νόστιμη ταυτόχρονα;

Θα έλεγα ότι πρέπει να αφαιρέσουμε, όχι να συμπεριλάβουμε! Λιγότερες ζωικές τροφές, περισσότερα όσπρια. Δεν είναι ανάγκη να τρως κάθε μέρα κρέας, φάε μία φορά την εβδομάδα. Γι' αυτό και η εκκλησία έχει καθιερώσει τις νηστείες. Δεν είναι μία αποτοξίνωση, είναι και η επιτυχία του πόσο καταφέρνεις να επιβληθείς εσύ στον εαυτό σου. Αυτό επιτυγχάνεται με τη νηστεία.

Η συγγραφή του βιβλίου σας, η “Μαγειρική του Αγίου Όρου”, πώς προέκυψε;

Μαγειρεύω πάρα πολλά χρόνια εγώ και επειδή μ' αρέσει πολύ, συγκέντρωσα όλες αυτές τις συνταγές ύστερα από την παρότρυνση φίλων, λαϊκών και μοναχών και στη συνέχεια τις έδωσα τον εκδοτικό οίκο. Στο Άγιο Όρος πήγα το 1973, αλλιώς τα βρήκα και τώρα είναι αλλιώς, οπότε αναγκάζεσαι εκ των πραγμάτων και λες ότι φεύγοντας πρέπει να αφήσεις κάτι πίσω σου.

Θα βγάλετε και δεύτερο βιβλίο;

Δεν ξέρω. Γιατί να βγάλω; Η παράδοση δεν εξελίσσεται. Παίρνουμε ιδέες από την παράδοση, αλλά αυτή δεν αλλάζει. Μπορεί στα επόμενα χρόνια στο Άγιο Όρος να αλλάξουν τόσο πολύ τα πράγματα που να φτάνουν να μαγειρεύουν όπως στην Ευρώπη. Ήδη άλλαξαν. Μπορεί να μην τρώνε κρέας, αλλά έχει μπει η σόγια τώρα τελευταία. Κάνουν κάποιοι μακαρόνια με σάλτσα σόγιας. Εμένα αυτά με βρίσκουν εντελώς διαφορετικό. Εγώ ανήκω στην παλιά γενιά που φεύγει.

Τι είναι το φαγητό για εσάς; Εκτός από βιολογική μας ανάγκη.

Το φαγητό και οι συνταγές είναι πολιτιστική κληρονομιά, δείχνει την ποιότητα ζωής. Όταν είναι καθαρά για επιβίωση δεν ενδιαφέρεσαι για ιδιαίτερες γεύσεις ή για ένα καλό ψάρι ή να φτιάξεις μία προσεγμένη συνταγή που να είναι εκλεπτυσμένη με αρώματα και ωραίες γεύσεις. Αυτό δείχνει το βιωτικό επίπεδο. Όπως τα ρούχα και το αυτοκίνητο ή και ακόμη και η κολώνια που φοράμε. Είναι κληρονομιά μας. Μην έχουμε την αίσθηση ότι μόνο σήμερα προσέχουμε τα φαγητά μας.

Είναι μία μικρή πολυτέλεια το φαγητό;

Το βιβλίο "Μαγειρική του Αγίου Όρους"

Πολυτέλεια είναι να έχεις ανθρώπους γύρω σου να σ' αγαπάνε και να τους αγαπάς και μαζί μ' αυτούς να φτιάχνεις πράγματα και να τα χαίρεσαι μαζί τους. Έτσι είναι και το φαγητό. Μπορείς να ντυθείς με τα καλύτερα ρούχα και να βγεις έξω και να μην έχεις κανένα γνωστό σου, θα κάνεις μία βόλτα και θα γυρίσεις πίσω. Σκοπός είναι να υπάρχουν άνθρωποι που να χαίρονται μαζί σου αυτά που έχεις και αυτά που μπορείς να προσφέρεις. Βασικά πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και ό,τι κάνουμε να είναι αληθινό. Έτσι και τα υλικά που χρησιμοποιούμε είναι απλά και όχι σύνθετα. Έτσι βγαίνουν τα φαγητά.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ FREE SUNDAY ΣΤΙΣ 4-5/12/2010